- Czcionka:
- Kontrast:
Kompozycja w układzie pionowym, o dużym stopniu uogólnienia utrzymana w szarościach i czerniach z postaciami stylizowanymi na głazy. Nad dolną krawędzią na płaszczyźnie oddzielonej od góry nierówną poziomą linią leżąca postać zbudowana z trzech walcowatych form: głowy, tułowia, nóg. Powyżej zespół pionowych, walcowatych form z wyodrębnionych stref światła i cienia.
Urodzony w Moskwie Marian Tomaszewski (1904–1968) rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum, lecz po rewolucji październikowej przeniósł się z rodzicami do Polski. Matura w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. Juliusza Słowackiego w Lublinie (1926) umożliwiła przyszłemu malarzowi zatrudnienie w oświacie, z którą związał niemal całe życie zawodowe. Po uzyskaniu dyplomu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych uczył rysunku w stołecznych szkołach średnich.
W okresie okupacji hitlerowskiej wrócił do Lubina, gdzie otrzymał funkcję instruktora na kursach plastycznych Janiny Miłosiowej (1896–1983), a później w niemieckiej Szkole Malarsko-Rysunkowej. Równolegle do działalności pedagogicznej Tomaszewski brał udział w podziemnym życiu kulturalnym. Po wyzwoleniu miasta tworzył zręby instytucji z Tymczasowym Zarządem Związku Zawodowego Artystów Plastyków, którego został prezesem.
Doświadczenia lubelskie wpłynęły na powierzenie mu misji organizacji życia artystycznego w Szczecinie, gdzie dotarł we wrześniu 1945 r. W Wojewódzkim Wydziale Kultury i Sztuki pełnił funkcję referenta do spraw plastyki, w lokalnym oddziale ZZAP – wiceprezesa, zakładał Towarzystwo Krzewienia Kultury na Pomorzu Zachodnim i Wolne Studium Sztuk Plastycznych (od 1947 r. Szkoła Sztuk Plastycznych, a od 1948 – Państwowe Ognisko Kultury Plastycznej), którego został kierownikiem.
Wspomnienia wojenne i pionierskie zaangażowanie stały się głównym tematem jego dzieł i połączyły trwale ze środowiskiem szczecińskim mimo powrotu artysty do Warszawy w 1951 roku. W stolicy założył w 1953 roku Państwowe Ognisko Kultury Plastycznej, zachowując żywy kontakt ze sztuką dzieci, która obok malarstwa Pabla Picassa (1881–1973), Fernanda Légera (1881–1955) i tak zwanej rzeźby prymitywnej pozostały wiodącą inspiracją formalną. Po stypendium w Paryżu (1957) zaktualizowały się zainteresowania sztuką prehistoryczną, których owocem jest obraz Opłakiwanie (1966) – wyobrażenie zaczerpnięte z religijnej ikonografii średniowiecznej, lecz przeniesione w świat form epoki kamiennej.
Szymon Piotr Kubiak