Grabie drewniane dwunastozębne

• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Grabie drewniane dwunastozębne o długim trzonku z okorowanego, lekko wygiętego kawałka drewna, ściętym na końcu, a bezpośrednio przed częścią pracującą, po jednej stronie opracowany płasko. Część pracująca składa się z prostokątnej listwy osadzonej prostopadle na trzonku. W listwę wpuszczonych jest dwanaście zębów. Konstrukcję grabi wzmacniają dwa rzędy łukowato wygiętych, okorowanych pałąków wykonanych prawdopodobnie z wierzbowej wici.

Grabie to narzędzie rolnicze, które pierwotnie przede wszystkim miało zastosowanie przy sianokosach. Koszenie łąk odbywało się zazwyczaj dwa razy w roku, w czerwcu na św. Jana (24.06) oraz w sierpniu na św. Bartłomieja (24.08). Gromadzenie zapasów siana było niegdyś podstawową czynnością zapewniającą zwierzętom hodowlanym takim jak krowy, konie, czy owce, możliwość przeżycia zimy. Nie zawsze zbiory te były dostateczne i dopiero po poszerzeniu bazy paszowej o takie uprawy jak burak pastewny, wyka, lucerna, łubin i możliwości robienia z nich kiszonek w drugiej połowie XIX w., a na niektórych terenach Polski na przełomie XIX i XX w., możliwe było zapewnianie zwierzętom spokojnego przetrwania do następnej wiosny.

Drugim, późniejszym sposobem wykorzystania grabi jest ich używanie w pracach żniwnych, w których służyły do dokładnego, jak w przypadku sianokosów, zagrabiania kłosów pozostawionych na polu po ustawieniu skoszonego zboża w snopki. Sytuacja taka charakterystyczna była przy sprzęcie zbóż za pomocą kosy, gdyż przy żęciu sierpem ucinana garść była od razu odkładana i wiązana w snopki, na polach nie zostawały więc tzw.  "zgrabiny".

Starano się, aby do prac używać grabi lekkich, tak by kształt i waga pomagały, a nie utrudniały, w ciężkiej pracy. Prezentowany egzemplarz pomimo dość znacznych rozmiarów jest rzeczywiście ergonomiczny i dobrze " leży" w rękach. Zawdzięcza to przede wszystkim całkowicie drewnianej konstrukcji, która do dziś typowa jest dla grabi wiejskich – rolniczych. W ogrodnictwie używane są bowiem najczęściej grabie o metalowych zębach.

Iwona Karwowska