Grabki do kosy

• Sposób nabyciadarowizna
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Grabki do kosy w postaci długich drewnianych zębów mocowanych do kosy, służących do lepszego układania się ścinanego zboża. Składają się z dwóch łukowato wygiętych prętów o nierównej długości. Po jednej stronie pręty biegną równolegle do siebie i zgodnie z kierunkiem nadanym przez wygięcie. Po drugiej stronie, gdzie konstrukcja wzmocniona jest dwoma poprzeczkami zamocowanymi prostopadle do prętów, których końce powyżej poprzeczek wygięte są w łagodny łuk. Dłuższe boki narzędzia mocowane są do trzonka kosy, krótsze do jej ostrza. Na zewnętrznej stronie ramion liczne, płytkie nacięcia.

Grabki do kosy, nazywane też gratami lub grotami do kosy, to narzędzie wspomagające jej pracę, służące do lepszego i łatwiejszego układania ścinanego zboża. Są to długie zęby składające się z dwóch, trzech lub rzadko czterech rzędów, które mocowano do kosy. Przez cały czas używania kosy jako głównego narzędzia w pracach żniwnych grabki tego rodzaju także były stosowane. Instalowano je jednakże dowolnie; jedni gospodarze używali ich stale, inni w ogóle. Podobnie, pojawiały się rejony, w których były popularne, w innych – nawet sąsiednich stosowała je nieliczna grupa gospodarzy. Jedni gospodarze uważali, że ułatwiają pracę, inni że to dodatkowy ciężar.

Z całą pewnością koszenie z gratami wymagało większej wprawy i doświadczenia niż używanie kosy bez nich. Prawdopodobnie jest to jeden z powodów, dla których graty używane były krócej niż sama kosa. Jeszcze w ostatniej ćwierci XX wieku, a nawet później, spotykane było koszenie kosą, jednakże nie zauważono stosowania już wtedy tego ciekawego oprzyrządowania.

Iwona Karwowska