• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany

Kószka (ul kopulasty)

  • ul
Kószka (ul kopulasty)
200
45
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • hodowla pszczół
  • pszczoły
  • pszczelarstwo
  • miód
  • plecionkarstwo (rzemiosło)

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/E/4895
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany
  • NazwaKószka (ul kopulasty)
  • Miejsce powstaniaNiemcy (Europa); Kopice (województwo zachodniopomorskie)
  • Czas powstaniaokoło 1900
  • Technikatechnika spiralna
  • Materiałsłoma; łyko
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 41.5 cm (wysokość)
      • 43.9 cm (średnica)
  • Sposób nabyciadar
  • Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Duża kószka, kształtem zbliżona do ściętego stożka bez podstawy, wykonana techniką spiralną z ciasno splecionych warkoczy słomianych. Górna ścianka lekko uwypuklona, z okrągłym otworem pośrodku. Otwór zatkany drewnianym klockiem o kształcie walca i dodatkowo uszczelniony kawałkiem płóciennej tkaniny o nieregularnym kształcie. W ściance bocznej, na ok. ¾ wysokości wąski, prostokątny otwór.

Kószki nazywane też bezdenkami to kopulaste ule wykonane techniką spiralną ze słomianych warkoczy. Na Pomorzu pojawiły się wraz z osadnikami niderlandzkimi i długo były w powszechnym użyciu. Choć mogą nieco różnić się pod względem formy, to jednak klasyczny, kształt kószki naśladuje naturalne gniazda pszczele. Rozmiary natomiast mogą wynikać z potrzeb roju lub planów rozwoju pasieki. Charakterystyczną ich cechą jest brak dna, którego substytut stanowi podłoże, na jakim je stawiano.

Słomiane ule zaczęto wytwarzać na przełomie XVII i XVIII w. Wcześniej  bartnicy (poprzednicy pszczelarzy) zakładali w lasach barcie, czyli specjalnie wydrążone w pniach drzew komory dla pszczół. Z czasem zaczęto wycinać fragmenty pni z barciami (tzw. kłody) i stawiać je w pobliżu gospodarstw. W drugiej połowie XIX w. rozpoczęła się epoka współczesnego pszczelarstwa. Pod koniec tego wieku wynaleziono, składający się z dwóch części i wyposażony w ramki na miód, ul warszawski. Tego typu ule używane są do dzisiaj, jednak w pasiekach amatorskich, czy gospodarstwach ekologicznych w dalszym ciągu wykorzystywane są również słomiane kószki. Obecnie nie znajdują one jednak szerokiego zastosowania w hodowli pszczół.

Prezentowana kószka, z przełomu XIX i XX w., o dużych rozmiarach i kształcie zbliżonym do ściętego stożka, jest jednym z kilkunastu obiektów tego typu znajdujących się w zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Agnieszka Słowińska

magazyn