Cytra

• Sposób nabyciazakup
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Cytra - instrument muzyczny z grupy chordofonów. Pudło rezonansowe wykonane z drewna, płaskie, o kształcie przypominającym trapez. W górnej powierzchni, mniej więcej na 1/3 wysokości, pośrodku okrągły otwór rezonansowy, przez który widoczny jest umieszczony na wewnętrznej stronie tylnej ścianki napis (prawdopodobnie nazwa pracowni, w której cytra została wykonana; obecnie większa część napisu zatarta). Poniżej otworu rezonansowego ozdobne pole z oznaczeniami akordów. Brzegi cytry profilowane. W jednym z dłuższych boków, na ok. ½ wysokości  toczona, ozdobna kolumienka. Poniżej górnego brzegu instrumentu trzy równoległe względem siebie rzędy metalowych kołków. Od środkowego odchodzi, pod kątem rozwartym, kolejny rząd kołków. Na kołkach mocowane struny. Górna część pudła rezonansowego bogato zdobiona metaliczną kalkomanią (trzy ptaki oraz rozbudowany motyw roślinny). W płycie dolnej cytry niewielkie, metalowe nóżki.

Cytra jest instrumentem muzycznym z grupy chordofonów czyli instrumentów strunowych. Jej krewną jest starogrecka kitara, na której według mitologii mistrzowsko grał Apollo i która była atrybutem Erato, muzy poezji miłosnej. W symbolice chrześcijańskiej cytra symbolizowała naturę ludzką i ciało. Łączono ją często z harfą, która uważana była za symbol duszy.

Cytry posiadają płaskie, często trapezowate, pudła rezonansowe. Dźwięk wydobywany jest poprzez wprowadzenie w drganie napiętych między dwoma krańcami korpusu strun. Tradycyjnie grano na nich siedząc z instrumentem płasko położonym przed sobą na stole. Żeby zapobiec poruszaniu się cytry w czasie gry, z tyłu korpusu, mają przymocowanie niewielkie nóżki.

Współczesne cytry zazwyczaj nie posiadają zdobień, ale dawniej często były pięknie dekorowane malunkami lub inkrustowane masą perłową.

Istnieje wiele rodzajów cytr, podstawowymi są: cytra koncertowa, akordowa i klawiszowa (autoharp). Były często używane w muzyce ludowej w wielu miejscach na świecie. Największą popularnością cieszyły się w wieku XIX, dziś grywa się na nich rzadko.

Prezentowana cytra pochodzi z pierwszej połowy XX w. Zakład w którym powstała nie jest znany. Instrument dekorowany jest kalkomanią przedstawiającą gałązki krzewów oraz ptaszki. Uwagę zwraca także ozdobnie toczona kolumienka.

Agnieszka Słowińska