- Czcionka:
- Kontrast:
Naczynie kamionkowe należące do typu tzw. Bartmannskrug, dzban z brodaczem. Podstawa dna wąska, wyraźnie zarysowana przechodząca w kulisty brzusiec, na którego płaszczyźnie odciśnięto stemplem trzy medaliony z przedstawieniem ukoronowanego herbu zamkniętego w owalu wypełnionym motywami roślinnymi. Na tarczy herbowej typu hiszpańskiego widoczny m.in. motyw stojącego lwa, będącego godłem Frechen. Na wąskiej szyjce, powyżej wyraźnie wyodrębnionego kołnierza w postaci plastycznego wałka, dookolny, ryty pasek. Na centralnej i dolnej części szyjki, częściowo na górnej części brzuśca odciśnięto wizerunek twarzy mężczyzny z brodą, wąsami o wypukłym nosie z dużymi oczami i krzaczastymi brwiami. Ucho naczynia taśmowe, wzdłużne z górnym punktem zaczepienia na kołnierzu szyjki, a dolnym w miejscu przechodzenia brzuśca w szyjkę. Powierzchnia naczynia glazurowana na kolor brązowy.
Wśród naczyń produkowanych w ośrodku garncarskim we Frechen (Nadrenia Północna-Westfalia) wyróżniają się dzbany z brodaczami, niem. Bartmannskrug. Są to naczynia o kulistym bądź gruszkowatym brzuścu, krótkiej i wąskiej szyjce, na której umieszczano twarz mężczyzny z brodą. Oprócz brodaczy na nakładkach zdobiących szyjki i brzuśce dzbanów tego typu pojawiały się również motywy roślinne, sentencje lub medaliony. Prezentowany egzemplarz zdobiony jest na brzuścu trzema medalionami o motywach heraldycznych umieszczonych na tarczy herbowej zwieńczonej koroną, której jednym z elementów jest kroczący lew, godło książąt Jülich, przez wiele wieków władających Frechen.
Takie naczynia wyrabiali garncarze w XVI i XVII w., a początek XVIII w. to schyłek ich produkcji. Dzbany z brodaczami wykonywane były z kamionki z lokalnych złóż gliny. Kamionka to rodzaj ceramiki o silnie spieczonym czerepie, wypalana w temperaturze powyżej 1200º C, dzięki czemu jest o wiele mniej nasiąkliwa niż wyroby otrzymywane z wypałów w niższych temperaturach. Ich kolorystyka wynikała natomiast z pokrycia szkliwem solnym uzyskiwanym przez wrzucenie do pieca garncarskiego soli kuchennej. Sól przy temperaturze powyżej 1200º C rozpuszczała się pod działaniem pary wodnej i tworzyła kwas solny oraz wodorotlenek sodu. Razem z tlenkiem glinu i kwarcem tworzyła na powierzchni szklistą, jednolitą powierzchnię o charakterystycznym, intensywnie brązowym kolorze. Dzbany z Frechen, służące często do przechowywania wina, stały się na tyle znane w całej Europie, że włączono je do nadanego w 1928 r. herbu miejskiego, na którym kroczący lew trzyma w łapie dzban z brodaczem.
Okaz ze szczecińskiego muzeum został podarowany do zbiorów w 1971 r. przez rybaka, który wyłowił go w Bałtyku w czasie połowu siecią w okolicach Dziwnowa (pow. kamieński).
Iwona Karwowska
