Talerz

• Sposób nabyciaprzekaz
• Odpowiedzialny działDział Etnografii Pomorza
• WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Talerz wykonany na kole garncarskim z gliny o jasnej barwie ( z małą zawartością tlenków żelaza). Dno niewyodrębnione przechodzi w lekko odchylony na zewnątrz korpus z wyraźnym kołnierzem. Szkliwiony tylko po wewnętrznej stronie i dekorowany odręcznie stylizowanym, jednoelementowym motywem roślinnym. W miejscu przejścia dna w korpus przypadkowa kropla farby. Wylew z kołnierzem zdobiony podwójną, miejscami niestaranna linią. Zdobienia w kolorach: dominującym niebieskim oraz zielonym.

Na Pomorzu naczynia płaskie, czyli talerze i misy powlekane były powłoką szkliwną ołowiowo-cynową tylko na powierzchni licowej. To jedna z ich charakterystycznych cech, wynikająca z zastosowania drogiego surowca, jakim było białe szkliwo. Do jego wyrobu w XVIII i XIX wieku garncarze używali m.in. ołowiu, cyny, piasku, soli kuchennej, ułamków fajansów lub szkła, a nawet krwi bydlęcej. Technologia produkcji była skomplikowana, a jej recepturę mistrz garncarski trzymał w tajemnicy. Wytwarzaniem ceramiki na Pomorzu Zachodnim trudniły się liczne warsztaty garncarskie, które w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XVIII wieku funkcjonowały w ponad 30 miastach i miasteczkach. Ich liczba znacznie wzrosła na początku XIX wieku, szczególnie w Szczecinie i jego okolicach, gdy miasto stało się głównym portem państwa pruskiego. Drogą morską nadwyżki białych wyrobów ceramicznych, jako tzw. szczeciński towar – Stettiner Ware, docierały do ośrodków położonych nad Bałtykiem i Morzem Północnym. Pomyślny rozwój ceramiki o szkliwie ołowiowo-cynowym na Pomorzu Zachodnim miał źródło w modzie na białe wyroby, którą przywieźli ze sobą w XVIII wieku liczni osadnicy z terenów Niderlandów i Fryzji, a umożliwiały to pomorskie złoża odpowiedniej gliny, której jasna barwa nie przebijała przez biel polewy.

Prezentowany talerz dekorowany jest skromnie: na dnie znajduje się stylizowany motyw kwiatowy, na kołnierzu wylewu podwójna, miejscami niestaranna, chwiejna linia. W punkcie przejścia dna w korpus widnieje przypadkowa kropla farby, która spadła z pędzelka.

Iwona Karwowska