• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
Autor nieznany - kultura ceramiki sznurowej

Półwytwór topora kamiennego

  • topór, półwytwór
Półwytwór topora kamiennego
541
80
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • neolit
  • kamieniarstwo
  • półwytwory
  • topór
  • kultura ceramiki sznurowej

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/761
  • Autor/WytwórcaAutor nieznany - kultura ceramiki sznurowej
  • NazwaPółwytwór topora kamiennego
  • Czas powstanianeolit schyłkowy
  • Technikawyrób ręczny, jednostkowy, łupanie, wiercenie
  • Materiałkamień
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 20.3 cm (wysokość)
      • 4.2 cm (szerokość)
      • 1021.2 g (masa)
  • Sygnatury / Napisy / Znaki
    • 1. Napis:
    • niemal całkowicie wydrapany, wykonany czerwoną farbą, zawierał dane metrykalne w kolekcji muzealnej:
    • [zapewne:] Hökendorf P.S.1296
    • ; Pommersches Landesmuseum in Stettin (1927-1945)
  • Kolekcjaepoka kamienia
  • Miejsce zebrania w terenieKlęskowo, część miasta (województwo zachodniopomorskie; Szczecin)
  • Sposób nabyciapozyskanie własne
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Półwytwór topora kamiennego z prostym korpusem, pękniętym ukośnie w części tylnej w trakcie wiercenia otworu. Powierzchnia po wstępnej obróbce ściernej. Otwór wiercowny z obu stron, pogłębiany od jednej. W przekroju otworu zaczątkowego widoczny fragment czopu powstającego przy wierceniu pustym wiertłem

Pęknięty w trakcie wiercenia otworu półwytwór topora kamiennego z młodszej epoki kamienia trafił do zbiorów muzealnych na początku lat trzydziestych XX wieku. Przekazał go mieszkaniec Klęskowa (niem. Hökendorf) – wsi, która w 1939 roku, została włączona do aglomeracji szczecińskiej.

Zabytek ten pozwala prześledzić kolejność zasadniczych działań podejmowanych podczas wytwarzania toporów kamiennych – narzędzi lub broni z otworem do osadzenia trzonka i ostrzem równoległym do styliska. Powierzchnię dobranego wcześniej kawałka skały, obłupanego do ogólnego zarysu zaplanowanego przedmiotu, uformowano odbiciami za pomocą narzędzi przypominających odbijaki lub wąskie dłuta. Następnie wyrównano ją poprzez ścieranie na płycie kamiennej. W tak przygotowanym półwytworze rozpoczęto wiercenie otworu do zamocowania styliska. Zapewne pracę tę wykonywano przy użyciu drewnianej wiertarki, w której trzpień wiertła był owinięty sznurem bądź rzemieniem przywiązanym do końców poprzeczki. Przesuwanie poprzeczki w poziomie (wiertarka łukowa, smyczkowa) lub pionie (wiertarka pompkowa) wprawiało wiertło w ruch obrotowy. Jako końcówki wiertła użyto prostego odcinka pustej w środku kości, tworzącej rodzaj wiertła rurkowego, które pozostawiło we wnętrzu otworu ślad po rdzeniu (tzw. czop wiertniczy) częściowo wyłamanym w trakcie pogłębiania otworu. Wiercenie rozpoczęto od strony górnej i dolnej, lecz do momentu pęknięcia przedmiotu kontynuowano tylko od jednej powierzchni.

Wykonanie otworu było dosyć niebezpiecznym etapem produkcji toporów. Zazwyczaj dopiero po zakończeniu wiercenia przystępowano do pracochłonnego wykończenie powierzchni poprzez jej staranne szlifowanie (gładzenie) na płycie szlifierskiej.

W okolicach Klęskowa odkryto kilka toporów kamiennych, także nieukończonych form, z których część można wiązać z wczesnym, lub późnym lub schyłkowym neolitem. Do tych ostatnich, biorąc pod uwagę kształt i zastosowanie wiercenia dwustronnego, należy prezentowany zabytek.

Krzysztof Kowalski

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin