• Czcionka:
  • Kontrast:
poprzedni obiekt
następny obiekt
kultura Maglemose; kultura Kongemose; kultura Ertebølle

Laska szamańska ze Szczecina-Podjuch

  • laska szamańska, sztuka mobilna
Laska szamańska ze Szczecina-Podjuch
1021
194
Oceń obiekt:
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • szamanizm
  • mezolit
  • jeleniowate > jelenie
  • magia
  • kultura duchowa
  • społeczności zbieracko-łowieckie
  • ornamenty
  • ornamenty > ornamenty figuralne
  • postacie > postacie ludzkie
  • symbole
  • jodełka
  • bagrowanie
  • Regalica, rzeka (Polska, województwo zachodniopomorskie)
  • Pommersches Landesmuseum in Stettin (1927-1945) - kolekcja

Dane podstawowe

  • Numer inwentarzowyMNS/A/22059
  • Autor/Wytwórcakultura Maglemose; kultura Kongemose; kultura Ertebølle
  • NazwaLaska szamańska ze Szczecina-Podjuch
  • Czas powstania-9600 - -4100
  • Technikazmiękczanie, cięcie, łamanie, skrobanie, struganie, wiercenie, rycie, dłutowanie
  • Materiałporoże jelenie
  • Wymiary
      • cały obiekt:
      • 34.3 cm (wysokość)
      • 7.3 cm (szerokość)
  • Kolekcjaepoka kamienia
  • Miejsce zebrania w tereniePodjuchy, część miasta Szczecin (województwo zachodniopomorskie)
  • Sposób nabyciaprzekaz
  • Odpowiedzialny działDział Archeologii
  • WłaścicielMuzeum Narodowe w Szczecinie

Ornamentowany przedmiot z poroża jelenia interpretowany jako laska szamańska. Inne możliwe (choć mało prawdopodobne) interpretacje to motyka lub oprawka ciosaka. Poroże (prawa tyka) pozyskane zostało z dorosłego, zdrowego samca zabitego późnym latem lub jesienią, o czym świadczą pozostałości czaszki zachowane przy róży. Oczniak i nadoczniak zostały obcięte, podobnie jak tyka. Zabytek ma niemal gładką powierzchnię (uperlenie zostało usunięte). Zabytek pokrywają serie linii połączonych z krótkimi, skośnymi kreskami (tzw. jednostronna jodełka). Centralnym elementem zdobniczym jest schematyczne przedstawienie człowieka, o dł. ok. 8,5 cm, z głową w kształcie rombu oraz rękami i nogami z trzema palcami na każdej kończynie. Prawa noga postaci ludzkiej została zniszczona, prawdopodobnie przez ugryzienie psa (charakterystyczne, stożkowate ślad zębów). Jasna barwa jest efektem wysychania zabytku.

Ornamentowany przedmiot z poroża jelenia interpretowany jako laska szamańska znaleziono w Podjuchach, w prawobrzeżnej dzielnicy Szczecina. Należy do nielicznych przykładów sztuki figuralnej na przedmiotach wytwarzanych przez społeczności łowiecko-zbierackie w północnej części Europy. Z terenu Pomorza znane są zaledwie dwa takie przykłady. Laskę z Podjuch pokrywają serie linii połączonych z krótkimi, ukośnymi kreskami, tzw. jednostronna jodełka. Centralnym elementem zdobniczym jest schematyczne przedstawienie postaci ludzkiej z głową w kształcie rombu oraz kończynami, na których zaznaczone są po trzy palce. Podobny przedmiot odkryto w Szczecinie-Grabowie, przy czym jest na nim przedstawienie zwierzęcia, prawdopodobnie konia lub łosia. Laska szamańska z Podjuch ma dobrze udokumentowaną historię. W 1934 roku została przekazana do zbiorów szczecińskiego Pommersches Landesmuseum przez Alexandra Resnera, mieszkańca pobliskich Zdrojów, dziś także dzielnicy Szczecina, który otrzymał za nią nagrodę w wysokości pięciu Reichsmarek. Przedmiot odkrył kilka dni wcześniej jego syn na hałdzie osadów z bagrowania Regalicy, wschodniej odnogi Odry w Podjuchach, w pobliżu budowanej linii kolejowej. Odkrycie zaintrygowało archeologów z Pommersches Landesmuseum, którzy przeszukali hałdę, nie znajdując jednakże innych zabytkowych przedmiotów. Ówczesny dyrektor muzeum, Otto Kunkel poinformował o odkryciu laski Muzeum w Berlinie oraz Römisch-Germanisches Zentralmuseum w Moguncji. Szczególne zainteresowanie wzbudzał ornament stylizowanej postaci ludzkiej, szeroko dyskutowany przez badaczy wszystkich tych instytucji. Na przełomie lat 1934/1935 laska magiczna z Podjuch była obiektem dwumiesięcznych badań w Moguncji. Do końca drugiej wojny światowej znajdowała się w szczecińskim muzeum. W obliczu zbliżającego się frontu, wraz z innymi przedmiotami o wysokiej wartości naukowej i wystawienniczej, została ewakuowana ze Szczecina, ostatecznie trafiając do muzeum w Stralsundzie. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Michał Adamczyk

wystawa

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 27, Szczecin